10. Hafta Yazma Konuları: Mizah Laboratuvarı

YAZBEG’le 36 Hafta 36 Yazma Görevinin 10. haftasında mizahı sınıflarımıza taşıyoruz. Her düzeyde farklı türlerle öğrencilerin dil esnekliğini, ritim duygusunu ve etik duyarlılığını güçlendirmeyi amaçlıyoruz. Kuralımız net: Nazik mizah. Kimliklere/kişilere değil, davranış ve fikirlere güleriz. Kelimeyi, ritmi, bakış açısını ustaca kullanarak sınırı görüp saygıyı koruyarak…

🟢 İlkokul (2–4. Sınıflar)

Konu: Kahkaha Hava Durumu (Spiker Benim!)

Bugün göreviniz bir hava durumu spikerine dönüşmek! Ama bu kez tahminleriniz bulut, rüzgâr ve yağmur için değil…Sınıfın gülüş sıcaklığı, şaka rüzgârı ve kahkaha ihtimali için!

Yazın:
5–7 cümlelik kısa bir “Kahkaha Hava Durumu Bülteni”.

Başlangıç:
“Merhaba sevgili izleyiciler, bugün sınıfımızda…”

Anlatın:
Bugün nerede gülüşler artacak? (sınıf, koridor, bahçe)
Hangi şaka rüzgârı esecek?

Yarın için mini bir tahminle bitirin:
“Yarın hafif kıkırdamalar ve ılık bir gülüş bekleniyor.”

Öğretmen Açıklamaları

Amaç:

• Günlük bir metin türünü (hava durumu bülteni) taklit etmek
• Nazik mizah kavramını basit ve somut bir şekilde uygulamak
• Deyim ve benzetmelerle dil farkındalığı geliştirmek

Yöntem:

• Derse kısa bir hava durumu metni modeliyle başlayın.
• Bültenin “açılış–tahmin–uyarı–kapanış” iskeletini gösterin.

İpuçları:

• Öğrencilere “Nazik mizah nedir?” sorusunu sorun.
• Öğrenciler 30 saniyelik mini spiker sunumu yapabilir.
• Ses tonunun metne etkisini modelleyerek gösterin.

🔵 Ortaokul (5–8. Sınıflar)

Konu: Uyandım ve Kafiyeye Kilitlendim!

Bir sabah uyanıyorsunuz ve söylediğiniz her cümle kafiyeli çıkıyor! O günü kısa sahneler halinde yazın.

Yazın:
200–250 kelimelik kısa, ritimli bir anlatı.

Olmazsa olmazlar:

• En az 3 diyalog
• En az 6 kafiye
• En az 1 iç ses

Sahnelerden bazıları:

• Uyanış sahnesi (aileyle ilk kafiye)
• Yolda aksilik (servis, koridor)
• Sınıfta tepki (arkadaşlar/öğretmen)
• Sürpriz kapanış (kafiyeyi yönetmek veya beklenmedik çözüm)

Öğretmen Açıklamaları

Amaç:

• Ritim ve kafiye bilincini artırmak
• Diyalog ve iç sesle mizahi bir sahne kurmak
• Anlatı içinde şiirsel öge kullanmayı denemek

Yöntem:

• Derse ritimli bir model metinle başlayın.
• Kafiye örneklerini gösterip metin üzerinde işaretletin.
• Öğrencilerle kafiyeli kelimeler listesi yapın. 

İpuçları:

• Paylaşım sırasında “en yaratıcı kafiye” seçilebilir.

🔴 Lise (9–12. Sınıflar)

Konu: Kurallar Kitabı Parodisi – Madde Listesi

Görünüşte çok ciddi, içinde minik bir saçmalık taşıyan bir “Kurallar Kitabı” yazma zamanı!

Yazın:
8 maddelik kısa bir parodi.
Her madde 1–2 cümle.

Cümle kalıplarını kullanın:
“Zorunludur.” – “Esastır.” – “Aksi hâlde…” – “Uygulanacaktır.”

Madde 1–7 → ciddiyet + küçük uyumsuzluk
Madde 8 → ters köşe

Örnek ters köşe:
Madde 8: Herhangi bir öğretmenin istemsizce kıkırdaması durumunda tüm düzenlemeler askıya alınır.

Başlık seçenekleri:
“… Yönetmeliği”, “… Protokolü”, “… Tüzüğü”

Öğretmen Açıklamaları

Amaç:

• Resmî dilde tür taklidi yapmak.
• Abartı ve sürpriz (beklenti–bozma) tekniğini uygulamak.
• Etik mizah bilinci geliştirmek.

Yöntem:

• Derse gerçek bir kural metninden kısa bir modelle başlayın.
• “Uyumsuzlukla mizah” örneklerini gösterin. Bir şey çok ciddi görünür ama içinde minicik bir saçmalık olur. İşte o uyumsuzluk bizi güldürür.
• Öğrencilere madde taslağı verin.

İpuçları:

• Zenginleştirme: Aşırı ciddi veya absürt dürüstlük olarak iki versiyon yazma.
• Değerlendirmede etik çerçeveyi mutlaka anımsatın:
  Kimlik, görünüş, aile, sağlık, ekonomik durumun asla şaka konusu olmadığını hatırlatın.
  “İsmi çıkarırsam hâlâ komik mi?” testini uygulatın.

Aysun Yağcı